Cukrzyca – w słowniku medycznym figuruje pod nazwą diabetes mellitus – „słodki jak miód”, a diabetycy nazywani są „słodkimi ludźmi”. Niestety – ich życie nie ma w sobie ani odrobiny słodyczy. Dla wielu diagnoza jest jak wyrok – bo to choroba wciąż nieuleczalna, groźna i wywołująca wiele powikłań; wymagająca – od zmian w sposobie żywienia na stylu życia skończywszy.

Jak podaje Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), cukrzyca jest jedną z najgroźniejszych chorób społecznych i cywilizacyjnych – nazywana przez niektórych epidemią XXI wieku! Co 10 sekund ktoś umiera z przyczyn powiązanych z cukrzycą, co 10 sekund u dwóch osób cukrzyca się rozwija. Jest chorobą podstępną – nie boli, jej pierwsze objawy łatwo jest przeoczyć, może rozwijać się nawet przez kilka lat nierozpoznana. Często diagnozowana jest zupełnie przypadkiem, a czasem dopiero, gdy pojawią się groźne dla życia powikłania – i w tym przypadku na leczenie jest często za późno…

Choćby dlatego warto wiedzieć o niej jak najwięcej. Prześledźmy co o cukrzycy mówi medycyna konwencjonalna i niekonwencjonalna. Rozpocznijmy od definicji, epidemiologii, symptomów, typów cukrzycy i ewentualnych powikłań wg medycyny klasycznej, a w drugiej części artykułu dowiemy się jak można wspomagać się naturalnymi metodami oraz jak cukrzycę postrzega medycyna chińska.

Być może to właśnie naturalne metody pozwolą nam uwolnić się od cukrzycy?

Cukrzyca – jak  definiuje ją medycyna klasyczna

Zgodnie z definicją WHO cukrzyca (łac. Diabetes mellitus) jest chorobą metaboliczną o wieloczynnikowej etiologii. Źródłem problemów w cukrzycy jest przewlekła hiperglikemia, czyli podwyższony poziom cukru we krwi oraz zaburzeniami gospodarki węglowodanowej, lipidowej i białkowej. Wynikają one z niedostatecznego uwalniania insuliny i/lub niedostatecznego efektu jej działania.

Przewlekła hiperglikemia w cukrzycy wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością  różnych narządów, szczególnie oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych.  W następstwie tych stale postępujących powikłań cukrzyca może prowadzić do inwalidztwa i skrócenia życia chorego.

Epidemiologia – cukrzyca w liczbach

Obecne statystyki dotyczące cukrzycy zarówno w Europie, jak i na świecie są bardzo niepokojące. Jednoznacznie wskazują, że z roku na rok liczba osób chorych powiększa się.

W Europie na cukrzycę zapada 2–5% populacji  powyżej 15 roku życia. W Polsce chorych jest blisko 2 mln, a 4 mln żyje z objawami wskazującymi na podwyższone ryzyko zachorowania w najbliżej przyszłości. Szacuje się, że około 40% chorych w Polsce nie jest świadomych swojej choroby! Pacjenci zgłaszają się do lekarza, gdy choroba jest już bardzo zaawansowana. Aż u 25% chorych stwierdza się groźne powikłania cukrzycowe. Choroba występuje częściej w środowiskach miejskich (~2% ludności) niż wiejskich (~1%). Do 2 razy częściej chorują kobiety niż mężczyzni.

Powyższe dane są jedynie przybliżone – oszacowanie prawdziwej liczby chorych i diagnostyka tego schorzenia jest bardzo trudne ze względu na (zwykle) bezobjawowy przebieg choroby – stan który moze trwać wiele lat. Pewne jest jedno – z powodu cukrzycy w Polsce umiera każdego roku aż 13 osób na każde na każde 100 000 mieszkańców. Zatrważające.

Czynniki etiologiczne

Obecny styl życia (tzw. zachodni) – zmniejszenie aktywności fizycznej, spożywanie wysokokalorycznych, mocno przetworzonych posiłków, prowadzące do otyłości to jeden z głównych winowajców wzrostu zachorowań na cukrzycę. Nie bez znaczenia pozostają nasze skłonności do stosowania używek oraz permanentny stres, w którym żyjemy.

Za dalszy rozwój cukrzycy odpowiada szereg procesów patogenetycznych, z których jedne prowadzą do zniszczenia komórek beta w trzustce z następowym niedoborem insuliny, inne zaś do rozwoju oporności na działanie insuliny. Przypomnijmy:  insulina to hormon obniżający poziom cukru we krwi. W świetle współczesnych badań wyróżnia się wiele czynników etiologicznych  mogących przyczyniać się do rozwoju tych procesów:

♦ Endogenne – czyli związane i bezpośrednio wynikające z konstytucjonalnych właściwości organizmu osoby będącej w grupie podwyższonego ryzyka zachorowania na cukrzycę, m.in.

• Predyspozycje genetyczne – ryzyko zachorowania wzrasta u osób mających w rodzinie diabetyków;
• Mechanizmy autoimmunologiczne – zniszczenia komórek β trzustki
• Zaburzenia funkcji receptora komórkowego
• Zaburzenia sekrecji hormonów pobudzających bądź hamujących wydzielanie insuliny
• U kobiet: przebyte ciąże
• Nadwaga – tkanka tłuszczowa u ludzi otyłych wzmaga oporność komórek na insulinę.

♦ Egzogenne – wynikające z nabytych dysfunkcji organizmu osoby, uwarunkowane nieodpowiednim trybem życia oraz czynnikami zewnętrznymi – m.in.:

• Infekcje wirusowe,
• Leki o ubocznym diabetogennym działaniu
• Alkoholizm

Ważnym czynnikiem jest także wiek, tutaj ryzyko zachorowania rośnie, szczególnie po przekroczeniu 45 roku życia.

Typy cukrzycy

Wg WHO uwzględniając etiologię, historię naturalną choroby oraz jej obraz kliniczny można wyróżnić klasy kliniczne cukrzycy:

→ Cukrzyca typu 1 (zwana także cukrzycą młodzieńczą bądź insulinozależną)– objawy związane są z niedoborem insuliny powstałym na skutek utraty zdolności do jej wydzielania przez trzustkę. Wywołana jest zniszczeniem komórek beta trzustki, odpowiedzialnych za produkcję i wydzielanie insuliny. Ten rodzaj cukrzycy występuje częściej u ludzi młodych (ale nie tylko) oraz u dzieci. Spośród chorych na cukrzycę, na typ 1 choruje 15 – 20 % chorych. Choroba ma gwałtowny przebieg i nie leczona doprowadza do śmierci pacjenta w ciągu kilku tygodni od wystąpienia. Wprowadzenie do leczenia cukrzycy przed 80 laty insuliny pozwala na uratowanie życia chorym – podawanie tego hormonu jest jedynym możliwym sposobem leczeniem tej choroby. Bardzo ważne jest również właściwe odżywianie i wysiłek fizyczny.

→ Cukrzyca typu 2 (cukrzyca dorosłych, insulinoniezależna) – w tym rodzaju cukrzycy przyczyną podwyższonego poziomu cukru nie jest brak insuliny, ale jej nieprawidłowe działanie w organizmie (tzw. insulino odporność – zmniejszona wrażliwość tkanek na insulinę, co powoduje wzrost jej wydzielania). Najczęściej cukrzycy typu 2 towarzyszy otyłość oraz bardzo często nadciśnienie tętnicze. Ten rodzaj cukrzycy występuje najczęściej u ludzi starszych. Około 80 – 85 % wszystkich pacjentów z cukrzycą stanowią chorzy na cukrzycę typu 2. Początkowo leczenie tej choroby opiera się na stosowaniu odpowiedniej diety, dostosowanego do możliwości chorego wysiłku fizycznego oraz doustnych leków hipoglikemizujących (przeciwcukrzycowych). Jednak większość chorych na cukrzycę typu 2 wymaga po pewnym (różnym) czasie trwania choroby leczenia insuliną. Pewna grupa osób młodych, poniżej 35 roku życia, cierpi na odmianę cukrzycy typu 2 – MODY (ang. maturity onset diabetes of the youth – cukrzyca młodzieńcza u osób dorosłych).

Obecnie wiemy, że cukrzyca typu 1 („młodzieńcza”) może wystąpić również w wieku dojrzałym, zaś przypadki cukrzycy typu 2 („dorosłych”) obserwuje się także u dzieci. Dlatego odpowiednie leczenie zależy nie tylko od typu choroby, lecz również od wieku pacjenta w chwili jej wykrycia.

→ Cukrzyca ciężarnych – po raz pierwszy rozpoznana w ciąży i utrzymująca się do momentu urodzenia dziecka. W grupie kobiet z cukrzycą ciężarnych istnieje wyższe ryzyko zachorowania w przyszłości na cukrzycę w porównaniu z kobietami bez tego powikłania. Jawna cukrzyca typu 2 rozwija się po 5-15 latach u 50% kobiet, które w czasie ciąży miały zaburzenia gospodarki węglowodanowej. Uważa się, że przyczyną cukrzycy ciężarnych są zmiany fizjologiczne związane z ciążą: insulinooporność wywołana przez hormony łożyskowe (laktogen, hormon wzrostu), zaburzenia wydzielania insuliny i zwiększone wydzielanie glukozy przez wątrobę. U 3-8% kobiet trzustka nie jest w stanie zaspokoić zwiększonego zapotrzebowania na insulinę. Cukrzyca ciężarnych przejawia się głównie w 3 trymestrze, gdy najsilniej działają te hormony. Leczenie tej postaci cukrzycy powinno być prowadzone w wyspecjalizowanych ośrodkach ginekologiczno-diabetologicznych.

→ Cukrzyca wtórna – występująca w przebiegu innych chorób. Występuje jako dodatkowy objaw, często ustępuje przy leczeniu choroby pierwotnej. To grupa cukrzyc o największym zróżnicowaniu etiologicznym – poza chorobami trzustki prowadzącymi do jej uszkodzenia, występuje w przebiegu endokrynopatii: w chorobach tarczycy, przysadki, nadnerczy, a także w zespołach genetycznych i pod wpływem stosowania np. kortykosteroidów i leków moczopędnych.

→ Cukrzyca związana ze złym odżywianiem – występuje w krajach tropikalnych i najczęściej jest związana ze spożywaniem manioku lub niedoborami białkowymi w diecie.

→ Nieprawidłowa tolerancja glukozy – rozpoznawana zwykle bywa przypadkowo, potwierdzona na podstawie patologicznej krzywej cukrowej, przebieg jest zwykle bezobjawowy. U części chorych przechodzi z czasem w jawną cukrzycę typu 2.

Objawy cukrzycy

• Ciągłe zmęczenie i senność – te objawy często mogą być połączone z ogólną depresją i niechęcią do działania.

•  Zwiększone pragnienie, połączone z częstym oddawaniem moczu – nawet do 2-3 razy więcej moczu niż osoba zdrowa. Pragnienie może osiągać poziom, przy którym występuje suchość w ustach czasem utrudniająca spożywanie pokarmów.

•  Objawy skórne – takie jak zapalenia śluzówki, jamy ustnej i narządów płciowych. Należy tu wymienić trudno leczące się ropniaki przyzębne, i zakażenia drożdżakowe jamy ustnej, a w przypadku narządów płciowych – świąd pochwy lub członka. W przypadku cukrzycowych objawów skórnych często występują też czyraki, grzybica paznokci, wykwity oraz wypadanie włosów.

•  Bóle głowy.

•  Pogorszenie zdolności widzenia.

•  Objawy neurologiczne – mrowienie i drętwienie kończyn, kurcze łydek w nocy, osłabione czucie lub brak czucia w skórze, niedowłady mięśni.

•  Zwiększony apetyt bez przybierania na wadze.

•  Wolniejsze gojenie się ran.

Objawem zaawansowanej cukrzycy jest zapach acetonu z ust, a w bardzo zaawansowanych stadiach – utrata przytomności (śpiączka cukrzycowa).

Wczesne rozpoznanie cukrzycy umożliwia działanie już w początkowych etapach jej rozwoju i często pozwala na zapobieganie wielu niepożądanym powikłaniom. Najprostszą metodą rozpoznania cukrzycy są badania poziomu cukru we krwi. Jeśli podejrzewasz, że możesz mieć cukrzycę najlepiej natychmiast udaj się do lekarza, który skieruje cię na właściwe badanie. Nieleczona cukrzyca może wywołać bardzo poważne następstwa, włącznie z utratą wzroku, utratą przytomności, a nawet śmiercią.

Powikłania cukrzycowe

Trwająca wiele lat i nieprawidłowo leczona cukrzyca może przyczynić się do powstania poważnych powikłań.

MIKROANGIOPATIE

w których występuje zwężenie ściany małych naczyń krwionośnych oczu i nerek, a także upośledzone ukrwienie neuronów, co powoduje ich niedotlenienie i uszkodzenie funkcji.

♦ Retinopatia cukrzycowa – polega na uszkodzeniu siatkówki w wyniku patologicznych procesów zachodzących w trakcie cukrzycy. Do uszkodzeń dochodzi stopniowo, w pierwszej kolejności podlegają im naczynia włosowate, a następnie receptory i włókna nerwowe błony wewnętrznej. Retinopatia cukrzycowa jest bardzo swoistym powikłaniem naczyniowym zarówno cukrzycy typu 1, jak i typu 2. Jej częstość w dużym stopniu zależy od czasu trwania cukrzycy. Ocenia się, że retinopatia cukrzycowa jest najczęstszą przyczyną nowych przypadków utraty wzroku u dorosłych w wieku 20–74 lat.

♦ Nefropatia cukrzycowa – występuje u 20-40% chorych na cukrzycę i jest główną przyczyną tzw. schyłkowej niewydolności nerek wymagającej dializoterapii a w wielu przypadkach nawet transplantacji tego organu. Jest ona również istotnym czynnikiem ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego. Polega na uszkodzeniu kłębuszków nerkowych, które odpowiedzialne są za filtrowanie krwi i usuwanie zbędnych produktów przemiany materii z organizmu. Widocznym objawem upośledzenia funkcji nerek jest wydalanie białka w moczu, tzw. jawny białkomocz i wzrost ciśnienia tętniczego krwi.

♦ Neuropatie – to istotne powikłaniem zmniejszające komfort życia a w skrajnych przypadkach uniemożliwiające godną egzystencję ze względu na nasilenia dolegliwości bólowych.

◊ Polineuropatia bólowa – zaburzenie to wynika z uszkodzenia nerwów obwodowych. Objawia się najczęściej zaburzeniami czucia, bólami nóg w nocy i kurczami łydek. Charakterystycznym jest objaw „skarpetkowy” i „rękawiczkowy” – zaburzenia czucia, uczucie drętwienia, bólu, zimna lub parzenia dłoni i stóp;

◊ Cukrzycowa neuropatia autonomicznego układu nerwowego objawia się zazwyczaj zaburzeniami, które są zależne od lokalizacji zmian np. zaburzenia rytmu serca, nieprawidłowości ciśnienia tętniczego, zaburzenia pracy przewodu pokarmowego (głównie uporczywe biegunki), zaburzenia w oddawaniu moczu, impotencja czy zaburzenia potliwości.

MAKROANGIOPATIE

które dotyczą zmian miażdżycowych naczyń krwionośnych średnich i dużych. Należą do nich:

♦ choroba niedokrwienna serca i jej powikłania (zawał mięśnia sercowego) będące główną przyczyną zgonów osób chorujących na cukrzycę

♦ udar mózgu, prowadzący do różnego stopnia uszkodzenia mózgu

♦ miażdżyca zarostowa tętnic kończyn dolnych  oraz zespół stopy cukrzycowej – zaburzenia ukrwienia i unerwienia, mogących prowadzić do owrzodzeń i deformacji stopy, infekcji a w konsekwencji do martwicy i konieczności mniejszych lub większych amputacji; Ryzyko owrzodzenia lub amputacji jest większe u osób chorujących na cukrzycę dłużej niż 10 lat, u mężczyzn ze złą kontrolą poziomu cukru lub przy występujących powikłaniach sercowo-naczyniowych, siatkówkowych lub nerkowych.

ZMIANY SKÓRNE

infekcje skóry, owrzodzenia, tzw. gruba skóra, rogowacenie ciemne, kępki żółte wysiewne i rumieniec cukrzycowy oraz rzadziej: świąd skóry, obumieranie tłuszczowe, ziarniniak obrączkowy, dermopatia cukrzycowa i pęcherze cukrzycowe.

Cukrzyca to choroba, która co roku zbiera swoje śmiertelne żniwo – trudna do wykrycia i jeszcze trudniejsza do całkowitego wyleczenia. Czy jest ono możliwe? W drugiej części artykułu spróbujemy odpowiedzieć sobie na to pytanie oraz prześledzimy co w tej kwestii ma nam do zaoferowania medycyna naturalna, komplementarna, niekonewncjonalna.